Στανισλάφσκι, Κονσταντίν Σεργκέγεβιτς

(καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Κονσταντίν Σεργκέγεβιτς Αλεξέγεφ). Ρώσος σκηνοθέτης, ηθοποιός και θεωρητικός του θεάτρου (Μόσχα 1863 - 1938). Η καλλιτεχνική του κλίση ωρίμασε στην οικογενειακή του ατμόσφαιρα όπου, με την αγάπη που είχαν για τη μουσική και το θέατρο, διασκέδαζαν οργανώνοντας ιδιωτικές παραστάσεις. Στο θεατράκι της οικογένειας Αλεξέγεφ, ο Σ. ερμήνευσε και σκηνοθέτησε αναρίθμητα έργα, και οι νεανικές αυτές εμπειρίες του φάνηκαν χρήσιμες στη μετέπειτα οργάνωση πολυάριθμων παραστάσεων στους διάφορους μορφωτικούς κύκλους της Μόσχας, στις οποίες συχνά συμμετείχε και ως ικανός ηθοποιός. Το 1897 συνάντησε το Νεμιρόβιτς - Ντάντσενκο κι αυτό έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη μελλοντική του δράση. Οι δύο σκηνοθέτες αποφάσισαν να ιδρύσουν το θέατρο Τέχνης της Μόσχας που εγκαινιάστηκε τον επόμενο χρόνο. Ελεύθερος χώρος για μια εγκάρδια επαφή μεταξύ ηθοποιών και σκηνοθετών, το θέατρο Τέχνης της Μόσχας έδωσε παραστάσεις υψηλού καλλιτεχνικού επίπεδου, με επαναστατική για την εποχή εκείνη σκηνοθεσία, εξαιρετικά φροντισμένες σε κάθε σκηνική και ερμηνευτική τους λεπτομέρεια. Ο Σ. υπήρξε σκηνοθέτης κύρους: υποδειγματική θεωρείται η σκηνοθετική εργασία του σε έργα του Τσέχοφ και, από το 1921 ως το 1931 σε όπερες. Κυρίως όμως ο Σ. υπήρξε μεγάλος θεωρητικός, διάσημος για το περίφημο «σύστημά του», που βασίζεται σε βαθύτερη μελέτη της τέχνης του ηθοποιού. Ο Σ. ξεκινά από την πεποίθηση ότι ο ηθοποιός παίζει δημιουργικό ρόλο και ότι το πρόβλημα συνίσταται ουσιαστικά στην πίστη προς τη «σκηνική αλήθεια». Ο ηθοποιός επομένως δεν πρέπει να παίζει το ρόλο του για τους άλλους, αλλά να γίνεται ένα με τον ήρωα, έτσι που να μπορεί να ζει τις διάφορες καταστάσεις σαν να ήταν δικές του, με την έννοια όχι μιας πλήρους και ανεξέλεγκτης μεταμόρφωσης της προσωπικότητας του, αλλά ως σημείο ισορροπίας μεταξύ της κριτικής και του αισθήματος, της τέχνης και της πραγματικότητας. Παρά τις αντιρρήσεις που το σύστημα αυτό προκάλεσε, αντιπροσωπεύει ωστόσο την πιο πολυσύνθετη και ολοκληρωμένη προσπάθεια που έγινε για την εμβάθυνση στο νόημα και στις δυνατότητες της τέχνης της ηθοποιίας και εφαρμόζεται ευρύτατα στο σύγχρονο θέατρο όπως και στον κινηματογράφο. Οι κινηματογραφικές του εφαρμογές αποτελούν ίσως τη λαμπρότερη μαρτυρία της αξίας που έχει η μέθοδος, καθώς και της ζωτικότητας της.